Na današnji dan 1998: preminuo Vladimir Prelog, jedan od dva BH nobelovca

1537. – Ubijen poglavar Firence Alesandro de Mediči, koga je naslijedio Kozmo de Mediči, veliki vojvoda toskanski, bankar i mecena naučnika i umjetnika.

1610. – Italijanski astronom i matematičar Galileo Galilej otkrio Jupiterove mjesece Io, Evropu, Ganimed i Kalisto.

1785. – Džon Džefris i Žan Pjer Blanšar prvi preletjeli kanal La Manš balonom punjenim toplim vazduhom.

1789. – Na prvim predsjedničkim izborima u SAD pobijedio vođa iz rata za nezavisnost Džordž Vašington. Ponovo izabran 1792, a 1796. odbio da se kandiduje.

1807. – Velika Britanija proglasila blokadu Francuske i zemalja saveznica francuskog cara Napoleona Prvog Bonaparte. U ekonomskom ratu deblji kraj je izvukla Francuska, čija je mornarica nekoliko puta poražena, pa nije mogla da probije obruč britanskih brodova.

1895. – Koreja proglasila nezavisnost od Kine.

1909. – U Beogradu počela prva balkanska konferencija socijaldemokratskih partija i radničkih pokreta Srbije, Crne Gore, Makedonije, Turske, Hrvatske i Slavonije, Slovenije, BiH i Rumunije. Trodnevni skup je usvojio rezoluciju o stvaranju saveza slobodnih naroda Balkana u okviru balkanske federacije.

1927. – Uspostavljena redovna transatlantska telefonska veza između Londona i NJujorka.

1932. – Umro francuski političar Andre Mažino, ministar rata od 1922. do 1924. i od 1929. do smrti 1932, po kojem je nazvana utvrđena linija na istoku Francuske, građena od 1927. do 1936. Veliki sistem utvrđenja nije spriječio armiju nacističke NJemačke da 1940. izvrši invaziju na Francusku iz pravca Belgije, zaobišavši “Mažino liniju”.

1943. – Umro srpski fizičar i pronalazač Nikola Tesla , jedan od najvećih umova u istoriji svjetske nauke, posebno elektrotehnike, tvorac “novog tehničkog poretka”, čijim je izumima postavljen temelj i pravac vrtoglavog naučno-tehničkog razvoja ljudskog roda u 20. vijeku. Pronašao je obrtno magnetno polje, trofazni sistem prenosa električne energije, indukcioni motor, generator i transformator, fenomen elektromagnetne rezonance i patentirao niz izuma na kojima se zasniva savremena elektronika, bez kojih bi bila nezamisliva tehnička civilizacija, pogotovo prenos električne energije. Pionir je i radio-tehnike, bežične telegrafije, radara. Njegov polifazni sistem naizmjeničnih struja pokazao je vrijednost na prvoj hidrocentrali na slapovima Nijagare. Patentirao je oko 700 pronalazaka u oblasti naizmjenične struje, telekomunikacija, akustike i mašinstva, od kojih su mnogi našli široku primjenu. Poslije okončanja studija elektrotehnike u Gracu i kraćeg stažiranja u Budimpešti i Parizu odselio je u SAD, čiji je državljanin postao 1884., ali je sve do smrti, na pravoslavni Božić u Njujorku, održavao bliske kontakte s otadžbinom. U SAD je, proniknuvši u tajne oscilatornih kretanja elektriciteta i materije, ostvario najveće naučne poduhvate. Povodom stogodišnjice njegovog rođenja, 1956. jedinica za mjerenje visokog napona je dobila Teslino ime, kojim je nazvana i jedinica jačine magnetnog polja.

1946. – Zapadne sile priznale Austriju u granicama iz 1937.

1953. – Američki predsjednik Hari Truman saopštio da je u SAD izrađena hidrogenska bomba.

1972. – Indija se suprotstavila pritisku SAD i uspostavila pune diplomatske odnose s Kinom.

1979. – Kambodžanski pobunjenici, uz pomoć vijetnamskih snaga, zauzeli Pnom Pen i srušili vladu Crvenih Kmera Pola Pota, tokom čije je strahovlade od aprila 1975. u Kambodži ubijeno između milion i dva miliona ljudi.

1984. – Godišnjica smrti Ismeta Mujezinovića – poznatog bh. slikara
Ismet Mujezinović je rođen 2. decembra 1907. godine u Tuzli. Završio je likovnu akademiju u Zagrebu, a po njenom završetku boravi u Francuskoj i pohađa kurs historije umjetnosti na Sorboni. Prvi put je izlagao u Beogradu 1930. godine. Izradio je veliki broj uljanih kompozicija i crteža na temu NOB-a, čiji je i sam učesnik od 1941. godine.

Mujezinovićevi radovi nalaze se po umjetničkim galerijama, muzejima, javnim zgradama u zemlji i u privatnim zbirkama. Iza sebe je ostavio izuzetne crteže, akvarele, grafike i platna, nastala u periodu od 1925. do kraja osme decenije 20. vijeka. Nerijetko se kao prva i značajna djela Ismeta Mujezinovića pominju portreti seljaka, staraca, slikani pastelom, sada rasuti po privatnim zbirkama pa i muzejima i galerijama. Jedan je od osnivača Škole za likovne umjetnosti u Sarajevu, grupe Collegium Artistikum i Udruženja likovnih umjetnika Bosne i Hercegovine.

Umro je 7. januara 1984. u Tuzli.

1984. – Umro francuski fizičar Alfred Kastler, član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1966. Otkrio je i razvio optičke metode izučavanja Hercovih rezonanci u atomima, a njegov rad je od ključnog značaja za razvoj lasera.

1989. – Umro japanski car Hirohito, koji je vladao od 1921, kad je kao regent zamjenjivao oboljelog oca, a 1926. je krunisan. Poslije poraza Japana u Drugom svjetskom ratu – tokom kojeg nije bio “igračka u rukama militarista”, kako je propagandno predstavljan poslije rata, već ratoborni vođa koji je podsticao osvajanja ne osvrćući se na patnje pokorenih nacija – 1946. se odrekao “božanskog porijekla”. Vlast mu je znatno sužena ustavom iz 1947. i od tada je uporno širen mit o dobroćudnom caru koga od svega najviše zanima biologija.

1998. – Godišnjica smrti Vladimira Preloga
7. januara 1998. godine umro je u Cirihu (Zürich) bosanskohercegovačko-hrvatsko-švicarski naučnik i hemičar, Vladimir Prelog. Zajedno s John W. Cornforthom, Prelog je za svoje radove iz oblasti stereoizomerije organskih molekula, 12. decembra 1975. godine, dobio Nobelovu nagradu iz hemije. Vladimir Prelog je rođen 23. jula 1906. godine u Sarajevu.

Gimnaziju je završio u Zagrebu nakon što se porodica preselila tamo 1915. godine, a nakon toga je studirao hemiju u Pragu, gdje je po završetku studija bio voditelj Laboratorijske firme G.J. Driza. Prelog je bio i direktor Zavoda za organsku hemiju Tehničkog fakulteta u Zagrebu, a od 1942. godine na saveznoj Tehničkoj visokoj školi u Zürichu. Područje njegovih istraživanja su uglavnom heterociklički spojevi, alkaloidi i antibiotici. Glavno zanimanje bila mu je stereohemija molekula, zaokupljao ga je problem prostorne građe molekula.

Vladimir Prelog je uveo naziv hemijska topologija za područje stereohemije koja se bavi geometrijskim svojstvima molekula. Pridonio je objašnjenju strukture stereoida, kinina, strihnina i drugih alkaloida, a sintetizirao je mnoge organske spojeve. Njegovi radovi su pridonijeli razumijevanju prirode enzimskih reakcija. Vladimir Prelog bio je i počasni član Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti.

1999. – U američkom Senatu otvoreno suđenje u okviru postupka impičmenta predsjedniku SAD Bilu Klintonu, prvo poslije više od 130 godina protiv vladajućeg šefa države.

2007. – Makedonska policija zaplijenila oko 400 kilograma kokaina u vrijednosti od 40 miliona evra.

2015. – U terorističkom napadu na redakciju satiričnog lista Šarli ebdo (Charlie Hebdo) dvojica maskiranih naoružanih napadača ubila 12 ljudi, uključujući desetoro zaposlenih i dva policajca, a ranila 11 drugih osoba. U akciji policije ubijeni su napadači braća Šerif i Said Kuaši. Povod za napad na ovaj list jeste objavljivanje karikatura proroka Muhameda.

2017. – Preminuo Mario Soareš, portugalski političar, osnivač Socijalističke partije, ministar spoljnih poslova, poslanik u Evropskom parlamentu, dva puta predsednik vlade, a od 1986. do 1996. godine predsednik Republike.